Geef magistraten en terreinactoren duidelijke en concrete richtlijnen voor een evenwichtige omzetting van de nieuwe Europese richtlijn inzake mensenhandel, aangepast aan de Belgische context. Dat geldt vooral voor de definitie van mensenhandel, de strafbaarstelling van de diensten die willens en wetens zijn verkregen van een slachtoffer en de toepassing van het niet-bestraffingsbeginsel.

Myria verheugt zich daarover. Het pleit er ook voor dat bepaalde aanbevelingen snel in de praktijk worden gebracht, zoals het aanmoedigen dat niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV’s) worden opgevangen in kleinschalige opvangstructuren waarbij specifieke veiligheidsmaatregelen worden getroffen (aanbeveling 53), het voorzien in en adequaat opleiden van SPOC’s (single points of contact) in alle opvangcentra van Fedasil of van partners (aanbeveling 55), of het versterken van de uitwisseling tussen jeugdparketten en referentiemagistraten op het gebied van mensenhandel (aanbeveling 91).

Myria verwelkomt de aanbevelingen van de parlementaire commissie over het invoeren van een vereenvoudigde procedure voor de toekenning van het statuut wanneer slachtoffers de voorwaarden van de procedure hebben nageleefd en een effectief mechanisme voor de schadeloosstelling van slachtoffers.

Onder de slachtoffers van economische uitbuiting zijn er veel schijnzelfstandigen die niet op de hoogte waren dat ze in een zelfstandigenstatuut zaten. Die slachtoffers dreigen ongewild een zware schuldenlast te moeten torsen doordat ze de facturen van hun sociale bijdragen van tijdens hun uitbuitingsperiode niet kunnen betalen.

Er is meer specialisatie nodig bij eerstelijnsdiensten die bevoegd zijn voor mensenhandel, zoals ECOSOC-teams en de FGP, om het vertrouwen te winnen van bepaalde groepen slachtoffers die worden aangetroffen binnen risicosectoren.

In de huidige wetgeving rond de verklaring van niet-financiële informatie en in het kader van de omzetting van de richtlijn 2022/2464 rond duurzaamheidsrapportage zou België moeten opnemen dat ondernemingen specifiek dienen te rapporteren of hun activiteiten een risico inhouden voor mensenhandel en economische uitbuiting en over hoe hun beleid mensenhandel probeert te voorkomen.

België heeft nood aan een wettelijke zorgvuldigheidsplicht voor ondernemingen die actief zijn in België, al dan niet in het kader van de omzetting van de toekomstige Europese richtlijn. De Belgische overheid zou in dat verband moeten onderzoeken welk systeem het meest geschikt is voor ons land door de mogelijkheden te analyseren in de buurlanden die deze verplichting al invoerden.

Volgens meerdere arbeidsauditeurs kunnen sociale dumping en mensenhandel hand in hand gaan. Het is essentieel dat alle arbeidsauditoraten en bevoegde eerstelijnsdiensten errond worden gesensibiliseerd dat sociale dumping in een aantal gevallen ook kan leiden tot de opstart van dossiers mensenhandel.

Het financiële onderzoek kan nuttig zijn bij de ketenaanpak. In haar aanbevelingen vraagt de parlementaire commissie om grootschalige financiële onderzoeken op te nemen in een ketenbenadering voor het ontmantelen van grote internationale netwerken (“follow the money”) (aanbeveling 13). In Myria’s jaarverslag van 2019 is dat uitgebreid aan bod gekomen.

Om in grote dossiers inzake mensenhandel gerelateerd aan sociale dumping uitvoerige onderzoeken te voeren, hebben de arbeidsauditeurs de medewerking van zowel de diensten van de sociale inspectie als de secties mensenhandel bij de federale gerechtelijke politie (FGP) nodig. Daartoe moeten deze FGP-secties mensenhandel zich ook specialiseren in economische uitbuiting, zoals dat in sommige regio’s in Vlaanderen al gebeurt.