Sociale en economische rechten

Sociale bijstand, dringende medische hulp, een eigen bankrekening: onder bepaalde voorwaarden kunnen vreemdelingen in België aanspraak maken op dezelfde sociale en economische rechten als gewone burgers. Toch nemen overheden of bedrijven soms maatregelen waardoor ze anders worden behandeld. Omdat zij zich vaak al in een kwetsbaardere situatie bevinden, is de impact daarvan extra groot.

Verschil in behandeling

Soms dreigen bepaalde maatregelen, die vaak zijn ingegeven door besparingen, de sociale en economische grondrechten van vreemdelingen in te perken. Dat is bijvoorbeeld zo voor de toegang tot sociale bijstand voor bepaalde EU-burgers of de toegang tot een bankrekening voor bepaalde derdelanders. Ook de zogenaamde vreemdelingenretributie voor een resem administratieve verzoeken vormt een financiële barrière voor heel wat vreemdelingen.

Achterstallige lonen van derdelanders in onwettig verblijf

In 2009 heeft de Europese Unie in de zogenaamde sanctierichtlijn een aantal sancties en maatregelen vastgelegd tegen werkgevers van onwettig verblijvende onderdanen van derde landen. België heeft die richtlijn in nationaal recht omgezet met de wet 11 februari 2013. Die wet geeft een reeks organisaties de bevoegdheid om in rechte op te treden om de onbetaalde lonen te recupereren van derdelanders die hebben gewerkt zonder op dat moment over verblijfspapieren te beschikken. Naast de vakbonds- en werkgeversorganisaties heeft ook Myria die bevoegdheid. In 2022 hebben Fairwork Belgium, CIRÉ en Foyer vzw eveneens deze mogelijkheid gekregen.

In het kader van dit klachtenmechanisme kunnen deze organisaties ook zónder het akkoord van de werknemer in rechte optreden. De wet bepaalt eveneens dat de overheid bij koninklijk besluit nog een aantal bijkomende organisaties moet aanduiden om in rechte op te treden in het kader van het klachtenmechanisme. Myria stelt vast dat dit tot op vandaag nog altijd niet is gebeurd.

Myria en FAIRWORK Belgium hebben in maart 2022 een protocol ondertekend om nauwer samen te werken op het vlak van de verdediging van de rechten van werknemers uit derde landen in irregulier verblijf. Naast expertise uitwisselen, kunnen de beide organisaties ook samen dossiers opvolgen en beleidswerk doen.

Geen toegang tot een (basis)bankrekening 

Sommige derdelanders ondervinden problemen als ze een bankrekening willen openen. Banken weigeren hun een rekening omwille van hun verblijfsstatus of nationaliteit, soms zonder enige motivering. Ontdek hier de voorwaarden om toegang te krijgen tot een gewone bankrekening of tot een zogenaamde basisbankrekening met een beperktere dienstverlening. En leer welke stappen iemand kan zetten bij een weigering. 

Mensenrechten: gemengd beeld voor België (persbericht) Publicatie

Mensenrechten: gemengd beeld voor België (persbericht)

8 oktober 2020

Bij het Periodiek Universeel Onderzoek van vijf jaar geleden (*) heeft België zich er bij de Raad voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties toe verbonden om de mensenrechtensituatie in ons land te verbeteren. Er zijn inderdaad inspanningen gedaan, zoals de recente eerste stappen naar een nationaal actieplan tegen racisme of minder mensen interneren  in gevangenissen zonder dat ze de juiste psychiatrische zorg krijgen.