Sinds de wet van 13 april 1995 is mensenhandel strafbaar in België. Toch kunnen buitenlandse slachtoffers die samenwerken met de overheid al sinds 1994 een specifieke verblijfstitel krijgen. België heeft zijn wetgeving ook moeten aanpassen aan de internationale en Europese instrumenten die zijn aangenomen.

Door de wet van 10 augustus 2005 werd mensenhandel ook specifiek strafbaar in het Strafwetboek. Diezelfde wet maakte van artikel 77bis van de vreemdelingenwet ook het basisartikel van mensensmokkel. De wet van 15 september 2006 voerde nog een aantal bepalingen in rond verblijfstitels in de vreemdelingenwet, die daarvoor vervat zaten in omzendbrieven en richtlijnen.

Verdrag van de Verenigde Naties tegen transnationale georganiseerde misdaad, opgesteld in New York op 15 november 2000:

• Aanvullend protocol tegen de smokkel van migranten over land, over de zee en in de lucht > in werking getreden op 28 januari 2004, voor België op 10 september 2004
• Aanvullend protocol inzake de preventie, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, in het bijzonder vrouwenhandel en kinderhandel > in werking getreden op 25 december 2003, voor België op 10 september 2004

Verdrag van de Raad van Europa inzake bestrijding van mensenhandel, aangenomen in Warschau op 16 mei 2005 en ondertekend door België op 17 november 2005. In de praktijk trad het verdrag in ons land pas in werking vanaf 1 augustus 2009

Europese richtlijnen en kaderbesluiten

• Richtlijn 2011/36/EU van het Europees Parlement en de Raad van 5 april 2011 inzake de voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers daarvan, en ter vervanging van Kaderbesluit 2002/629/JBZ van de Raad
• Richtlijn 2004/81/EG van de Raad van 29 april 2004 betreffende de verblijfstitel die in ruil voor samenwerking met de bevoegde autoriteiten wordt afgegeven aan onderdanen van derde landen die het slachtoffer zijn van mensenhandel of hulp hebben gekregen bij illegale immigratie
• Richtlijn 2002/90/EG van de Raad van 28 november 2002 tot omschrijving van hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf
• Kaderbesluit 2002/946/JBZ van de Raad van 28 november 2002 tot versterking van het strafrechtelijk kader voor de bestrijding van hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf
• Kaderbesluit 2002/629/JBZ van de Raad van 19 juli 2002 inzake bestrijding van mensenhandel: vervangen door Richtlijn 2011/36/EU

Strafwetboek van 8 juni 1867 (Hoofdstukken IIIbis en IIIter): geconsolideerde versie

Wijzigingen

• Wet van 31 mei 2016 tot verdere uitvoering van de Europese verplichtingen op het vlak van seksuele uitbuiting van kinderen, kinderpornografie, mensenhandel en hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf
• Wet van 24 juni 2013 houdende bestraffing van de exploitatie van bedelarij en van prostitutie, mensenhandel en mensensmokkel in verhouding tot het aantal slachtoffers
• Wet van 29 april 2013 tot wijziging van artikel 433decies van het Strafwetboek ter verduidelijking van de bijzonder kwetsbare positie van een slachtoffer van huisjesmelkerij
• Wet van 29 april 2013 tot wijziging van artikel 433quinquies van het Strafwetboek met het oog op het verduidelijken en het uitbreiden van de definitie van mensenhandel
• Wet van 10 augustus 2005 tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de versterking van de strijd tegen mensenhandel en mensensmokkel en tegen praktijken van huisjesmelkers
• Wet van 13 april 1995 houdende bepalingen tot bestrijding van de mensenhandel en van de mensensmokkel: geconsolideerde versie

Wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen: geconsolideerde versie

Wijzigingen

• Wet van 30 maart 2017 tot wijziging van artikel 61/2 teneinde het bevel om het grondgebied te verlaten te vervangen door een tijdelijk verblijfsdocument in de procedure slachtoffers mensenhandel
• Wet van 31 mei 2016 tot verdere uitvoering van de Europese verplichtingen op het vlak van seksuele uitbuiting van kinderen, kinderpornografie, mensenhandel en hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf
• Wet van 24 juni 2013 houdende bestraffing van de exploitatie van bedelarij en van prostitutie, mensenhandel en mensensmokkel in verhouding tot het aantal slachtoffers
• Wet van 15 september 2006, artikels 64-68 (verblijfsstatuut van slachtoffers van mensenhandel of mensensmokkel met verzwarende feiten)
• Wet van 10 augustus 2005 tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de versterking van de strijd tegen mensenhandel en mensensmokkel en tegen praktijken van huisjesmelkers
• Wet van 13 april 1995 houdende bepalingen tot bestrijding van de mensenhandel en van de mensensmokkel: geconsolideerde versie

Koninklijk besluit van 16 mei 2004 betreffende de bestrijding van de mensensmokkel en mensenhandel: geconsolideerde versie

Wijzigingen

• Koninklijk besluit van 21 juli 2014

Koninklijk besluit van 8 oktober 1981 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen: geconsolideerde versie

Wijzigingen

• Koninklijk besluit van 27 april 2007

Koninklijk besluit van 18 april 2013 inzake de erkenning van de centra gespecialiseerd in de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel en van bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel en inzake de erkenning om in rechte op te treden

Omzendbrief van 23 december 2016 inzake de invoering van een multidisciplinaire samenwerking met betrekking tot de slachtoffers van mensenhandel en/of van bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel

Ingetrokken omzendbrieven

• Omzendbrief van 26 september 2008 inzake de invoering van een multidisciplinaire samenwerking met betrekking tot de slachtoffers van mensenhandel en/of van bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel
• Wijziging van 17 april 2003 van de richtlijnen van 13 januari 1997 aan de Dienst Vreemdelingenzaken, parketten, politiediensten, inspectie van de sociale wetten en de sociale inspectie omtrent de bijstand aan slachtoffers van mensenhandel
• Richtlijnen van 13 januari 1997 aan de Dienst Vreemdelingenzaken, parketten, politiediensten, inspectie van de sociale wetten en de sociale inspectie omtrent de bijstand aan slachtoffers van mensenhandel
• Omzendbrief van 7 juli 1994 betreffende de afgifte van verblijfs- en arbeidsvergunningen (arbeidskaarten) aan vreemdelingen, slachtoffers van mensenhandel

Koninklijk besluit van 28 juni 2023 betreffende het verlenen van erkenning aan de centra gespecialiseerd in de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel en van bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel en inzake de erkenning om in rechte op te treden.