Op deze pagina vindt u de voorwaarden om toegang te krijgen tot een gewone bankrekening of tot een basisbankrekening.

U verneemt ook de verschillende stappen die u kan nemen als een bank u een bankrekening weigert.

A. Toegang tot een basisbankrekening

Als een bank een gewone bankrekening weigert (hieronder vindt u meer informatie over hoe u een gewone zichtrekening opent), kan u een basisbankrekening vragen.

1. Wat is een basisbankrekening? 

Een basisbankrekening is een rekening met een beperktere dienstverlening. Elke bank in België die zichtrekeningen aanbiedt aan consumenten is verplicht om ook een basisbankrekening aan te bieden als de klant geen gewone rekening kan openen.

Elke consument die legaal in een Europese lidstaat verblijft heeft in principe recht op een basisbankrekening.

2. Wat kan u doen met een basisbankrekening?

De bank is verplicht om minstens deze dienstverleningen aan te bieden. Doet de bank dat niet, dan kan u een klacht indienen bij het Meldpunt van de FOD Economie. Met een dergelijke rekening kan u ...

  • Betalingen uitvoeren met een debetkaart, waaronder ook elektronische betalingen;
  • Cash geld afhalen en storten, aan het loket of aan geldautomaten tijdens of buiten de openingsuren van het bankfiliaal;
  • Geld overschrijven;
  • Domiciliëringen instellen;
  • Doorlopende betalingsopdrachten instellen;
  • Rekeninguittreksels opvragen;
  • 36 gratis verrichtingen per jaar aan het loket doen (stortingen, overschrijven …).

U kan deze verrichtingen doen voor zover er voldoende geld op uw rekening staat.

3. Wat kan u niet doen met een basisbankrekening? 

  • U kan met de basisbankrekening geen uitgestelde betalingsverrichtingen doen;
  • U kan geen betalingen via cheques doen;
  • U kan evenmin onder nul gaan.

4. Hoeveel kost een basisbankrekening?

De maximale prijs van een basisbankrekening is 16,34 euro (sinds 1 januari 2021, dat bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd). Doet u meer dan 36 verrichtingen aan het loket, dan kan de bank daarvoor bijkomende kosten aanrekenen. Elektronische verrichtingen kan u onbeperkt kosteloos doen.

5. Wie kan een basisbankrekening openen?

Elke consument die legaal in een Europese lidstaat verblijft heeft er recht op (Artikel VII.57 § 2 Wetboek Economisch Recht). Ook consumenten zonder vast adres, asielzoekers, erkende vluchtelingen, mensen die subsidiaire bescherming genieten en consumenten die geen verblijfsvergunning hebben maar die om wettelijke of feitelijke redenen niet kunnen worden uitgewezen hebben in principe het recht om een basisbetaalrekening te openen. Deze consumenten moeten wel over de juiste identiteits- en/of verblijfsdocumenten beschikken. Wat hiermee bedoeld wordt blijkt verderop bij de identiteitsvoorwaarden.

Niet iedereen kan zomaar een basisbankrekening openen. U dient aan enkele voorwaarden te voldoen:

  • U mag geen andere zichtrekeningen hebben, ook niet bij een andere bank. U mag wel een spaarrekening hebben.
  • Het totale bedrag op al uw rekeningen samen mag niet meer zijn dan 6.000 euro.
  • Gedurende 24 maanden heeft u geen gebruik gemaakt van de basisbankrekening.
  • De bank kan uw basisbankrekening weigeren of afsluiten als u schuldig bent aan oplichting, misbruik van vertrouwen, bedrieglijke bankbreuk, valsheid in geschrifte, of wanneer er een inbreuk is tegen de regelgeving in de strijd tegen het witwassen van geld of de financiering van terrorisme.

De bank mag bij het openen van een basisbankdienst niet discrimineren op basis van een beschermd criterium. Ze kan u dus niet zomaar weigeren omdat u een bepaalde nationaliteit heeft of omdat u afkomstig bent uit een bepaald land. Ontdek hieronder welke stappen u kan ondernemen wanneer er sprake is van discriminatie.

6. Hoe kan ik een basisbankrekening openen? 

Vaak bieden banken deze soort bankrekeningen niet spontaan aan. Als klant moet u er expliciet om vragen. De bank is wel verplicht een basisbankrekening te openen als u aan de voorwaarden voldoet. Deze verplichting staat in de wet (art. VII.59 Wetboek Economisch Recht).

De bank moet bovendien verplicht informatie over de basisbankrekening ter beschikking stellen, ofwel op papier of via hun website.

De bank dient ook een schriftelijk aanvraagformulier ter beschikking te stellen. De bank moet de rekening openen binnen de tien dagen na ontvangst van dat ingevulde formulier.  

Als de bank weigert de rekening te openen, moet ze ook de redenen op dat formulier vermelden. Als de redenen te maken hebben met openbare orde, openbare veiligheid of de antiwitwasregelgeving is de bank niet verplicht dat mee te delen.

Het is raadzaam om bij het openen van een bankrekening de definitieve goedkeuring van het hoofdkantoor af te wachten in verband met uw identiteits- of verblijfsdocumenten vóór u uw eerste verrichting doet met de bankrekening. U loopt anders het risico dat, indien het hoofdkantoor uw identiteitsdocumenten weigert, de bank de rekening opnieuw afsluit en uw gelden voor een bepaalde periode geblokkeerd zijn.

7. Welke (identiteits)gegevens kan de bank vragen?

Bij het openen van een basisbankrekening zal de bank, net als bij een gewone bankrekening, vragen om uw identiteit en/of verblijfssituatie te bewijzen.

In theorie moet u hoe dan ook uw naam, voornaam en geboortedatum kunnen bewijzen, en indien mogelijk ook uw adres. In de praktijk zal een bank bijna altijd het adres vragen. Volgens de Europese wetgeving zijn banken namelijk verplicht om bij elke geldovermaking het adres van de betaler te kennen.

8. Hoe kan ik mijn identiteit en verblijf bewijzen?

Deze documenten kan u voorleggen om uzelf te identificeren:

  • Het nationale paspoort of de identiteitskaart (met foto);
  • Een bewijs van inschrijving in het Vreemdelingenregister, zoals een elektronische verblijfskaart A, B, C, D, E, E+, F, F+;
  • Als u omwille van uw verblijfsstatus niet over een dergelijk bewijs beschikt, kan u ook aan de hand van een ander geldig, door de Belgische openbare overheden uitgereikt document worden geïdentificeerd.
    • het attest van immatriculatie (AI) dat werd afgeleverd door de gemeente en geldt als voorlopige verblijfsvergunning (bijlage 4, de zogenaamde ‘oranje kaart’);
    • de registratie van een asielaanvraag bij Dienst Vreemdelingenzaken (bijlage 26 of 26quinquies in het geval van een meervoudige aanvraag);
    • een bewijs van asielaanvraag bij grenscontrole (bijlage 25 of 25quinquies in het geval van meervoudige aanvraag);
    • een voorlopig verblijfsattest (bijlage 15 in afwachting van een verblijfsdocument);
    • een bijzonder verblijfsdocument (bijlage 35 in het geval van een beroep bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen).

De geldigheidstermijn van deze documenten mag niet verstreken zijn. Als de geldigheidstermijn verstrijkt, kan de bank vragen dat u een nieuw geldig document komt voorleggen. Banken kunnen bepaalde zaken over uw identiteit nagaan bij het Rijksregister.

In de praktijk zien we dat banken vaak heel streng zijn bij het opvragen van identiteitsdocumenten. Dat heeft te maken met de regels rond antiwitwaspraktijken en antiterrorismefinanciering die ze moeten volgen. Hiervoor moeten de banken hun klanten identificeren en beoordelen welk risico zij kunnen vormen op het vlak van witwaspraktijken of terrorismefinanciering.

9. Moet ik over een wettig verblijf beschikken? 

De banken mogen nagaan of u een wettig verblijf heeft. Maar ook sommige mensen met een precair verblijfsrecht kunnen in principe een basisbankrekening openen.

Volgens de Belgische en Europese wet heeft iedereen die legaal een verblijf heeft recht op een basisbankrekening. Dat betekent:

  1. Elke consument die op grond van Europese of nationale wetgeving het recht heeft in een lidstaat te verblijven, inclusief consumenten zonder vast adres;
  2. Iedere persoon die een verzoek om internationale bescherming heeft ingediend;
  3. Elke consument die geen verblijfsvergunning heeft maar die om wettelijke of feitelijke redenen niet kan worden uitgewezen.

Volgens de voorbereidende werken van de Belgische wetgever zijn dit enkele voorbeelden van personen die om praktische redenen niet kunnen worden uitgewezen:

  • een ernstig zieke persoon die in zijn land van herkomst niet de gepaste zorg kan krijgen of die niet staat is te reizen wegens gezondheidsredenen;
  • personen zonder identiteitskaart, aan wie de ambassade van het land van herkomst geen identiteitsdocumenten of laissez-passer aflevert;
  • personen die het land niet kunnen worden uitgezet omwille van een oorlogssituatie;
  • onderdanen van sommige landen die niet samenwerken wat betreft uitwijzingen, om diplomatieke redenen;
  • de personen van wie de terugwijzing naar het land van herkomst een schending vormt van artikel 3 van het EVRM (onmenselijke en vernederende behandeling) of van artikel 8 van het EVRM (recht op privé-, familie- en gezinsleven).

In de praktijk zal het in deze laatste gevallen niet eenvoudig zijn om een basisbankrekening te openen. Indien u beschikt over een nationaal paspoort of identiteitskaart, leg dat/die dan voor aan de bank.

10. Wat als de bank een basisbankrekening weigert? 

Heeft u aandachtig de bovenstaande voorwaarden om een basisbankrekening te kunnen openen gelezen en voldoet u daaraan? Weigert de bank een bankrekening alhoewel u aan die voorwaarden voldoet? Dan kan u de volgende stappen ondernemen:

  1. Zeg uitdrukkelijk aan het loket van de bank dat u een basisbankrekening wil openen. Neem eventueel de wetgeving op de basisbankdienst mee.
  2. Doe de aanvraag voor een bankrekening desnoods schriftelijk en bewaar een kopie van die aanvraag.
  3. Vraag aan de bank een schriftelijk aanvraagformulier voor de basisbankdienst. (Banken zijn verplicht dat te geven).
  4. Indien de bank een basisbankrekening per mail, mondeling of per telefoon weigert, probeer de conversatie dan op te nemen. (Bekijk hier hoe u bewijzen van zo’n weigering verzamelt.)
  5. In het geval van een weigering: vraag dat de bank dat schriftelijk meedeelt. De bank is wettelijk (art. VII. 59/1 Wetboek Economisch Recht) verplicht dit te vermelden op het aanvraagformulier, ten laatste binnen de tien dagen na de aanvraag), tenzij de redenen van de weigering te maken hebben met de nationale veiligheid, openbare orde of een schending van de regels rond witwaspraktijken of terrorismefinanciering. In dat geval zal de bank de weigering niet motiveren. Bij een weigering kan u contact opnemen met de klantendienst bij het hoofdkantoor van de bank en hun de situatie voorleggen. Zij kunnen alsnog beslissen dat de bank een basisbankrekening voor u moet openen. Ofwel doet u dat via hun online klachtenformulier of u stuurt zelf een klacht op per mail. U vindt hier een voorbeeld van een klacht.

    §§§ Meneer/Mevrouw §§§ is naar de §§§§ bank gegaan.

    Die heeft zonder een reden te geven/omwille van die reden geweigerd om een basisbankrekening te openen, in strijd met wat de wet voorschrijft.  

    Kunt u contact opnemen met de bank, opdat de basisbankrekening alsnog zo snel mogelijk wordt geopend?

    Dank bij voorbaat.

  6. Tegelijk kan u met de schriftelijke weigering een melding doen bij de Ombudsdienst voor financiële diensten Ombudsfin: https://www.ombudsfin.be/nl/particulieren/klacht-indienen. Die zal uw dossier onderzoeken en indien Ombudsfin vindt dat de bank de basisbankrekening ten onrechte geweigerd heeft, is de bank verplicht om voor u een rekening te openen. De behandeling van een dossier kan minstens een maand duren.

Daarnaast kan u nog enkele andere zaken ondernemen:

  • U kan ook een klacht indienden bij de Economische Inspectie van de FOD Economie: https://meldpunt.belgie.be/meldpunt/.
  • Dat is vooral nuttig indien u een algemeen probleem wil melden en niet onmiddellijk een oplossing nodig heeft.
  • Denkt u dat u gediscrimineerd wordt op basis van een discriminatiegrond waarrond Unia werkt ? Ontdek op deze pagina hoe u het best bewijzen verzamelt om uw dossier op te stellen. Contacteer Unia via het meldingsformulier.
  • Heeft u vragen die specifiek over uw verblijf gaan? Neem hier contact op met Myria.

11. Kan een bank mijn basisbankrekening stopzetten?

Een bank kan in bepaalde omstandigheden uw bankrekening stopzetten.

  1. als u veroordeeld werd voor oplichting, misbruik van vertrouwen, bedrieglijke bankbreuk, valsheid in geschrifte, of als u de betaalrekening in het kader van de basisbankdienst opzettelijk heeft misbruikt voor illegale doeleinden;
  2. indien er gedurende meer dan vierentwintig opeenvolgende maanden geen betalingstransactie heeft plaatsgevonden op de betaalrekening;
  3. als u onjuiste informatie verstrekt heeft om de basisbankdienst te verkrijgen, met dien verstande dat als u wel juiste informatie zou hebben verstrekt, u geen recht op een dergelijke basisbankdienst zou hebben gehad;  
  4. in het geval dat u niet langer legaal in een lidstaat verblijft;
  5. Daarnaast kan een bank ook uw rekening blokkeren als er verdachte transacties gebeuren die verband houden met witwaspraktijken of terrorismefinanciering. Of ze kan gewoon de transactie blokkeren.

Een bank kan niet zomaar na een jaar uw basisbankdienst stopzetten omdat uw verblijfstitel maar beperkt geldig is. Zorg ervoor dat u steeds ruim op tijd de verlenging van uw verblijfstitel of identiteitsdocument overmaakt aan de bank.  

12. Wat kan ik doen als mijn bankrekening geblokkeerd wordt?

Als de bank uw rekening blokkeert, neem dan onmiddellijk contact op met het hoofdkantoor van de bank. U kan hen bereiken via de klantendienst. Indien daar geen gevolg wordt gegeven aan uw vraag, neem dan contact op met Ombudsfin.

Het is aangeraden om, bij het openen van een bankrekening, de definitieve goedkeuring van het hoofdkantoor af te wachten rond uw identiteits- of verblijfsdocumenten vóór u uw eerste verrichting doet met de bankrekening.

Het gebeurt ook dat banken pas na een erg lange periode een bankrekening afsluiten. Meestal geeft de bank geen precieze motivering waarom de rekening stopgezet wordt. Bij een basisbankrekening is het wel verplicht om mee te delen waarom de bankrekening wordt afgesloten, tenzij ze u verdenken van witwaspraktijken of terrorismefinanciering.

B. Toegang tot een gewone bankrekening

1. Wie kan een gewone bankrekening openen?

Banken hebben contractsvrijheid en kunnen in principe kiezen voor wie ze een bankrekening openen.

Ze kunnen bepaalde klanten weigeren voor hun gewone bankdiensten. Een dergelijke weigering hoeven ze niet te motiveren. Banken moeten wel de antidiscriminatiewetgeving respecteren. Zij mogen dus niet discrimineren op basis van een beschermd criterium, tenzij dat gerechtvaardigd zou zijn.

Bij de beoordeling van een klant zijn banken eveneens verplicht de regels inzake antiwitwaspraktijken en antiterrorismefinanciering te respecteren. Hierdoor dienen ze de identiteit van een toekomstige klant na te gaan en kunnen ze een aantal gegevens vragen van de klant.

2. Welke (identiteits)gegevens kan de bank van mij vragen?

Banken moeten de regels rond antiwitwaspraktijken en antiterrorismefinanciering respecteren. Hiervoor moeten ze hun klanten identificeren en beoordelen welk risico die kunnen vormen op het vlak van witwaspraktijken of terrorismefinanciering.

De bank moet minstens de naam, voornaam, geboortedatum en -plaats en het adres vragen van de klant.

De bank zal een eerste beoordeling doen over het risico op witwassen (en terrorismefinanciering). De bank kan u inschatten als een standaard, hoog of laag risico. Op basis van deze beoordeling kan de bank nog bijkomende informatie vragen.

De bank zal u niet informeren over welk risico u uitmaakt.

Afhankelijk van het risico zal ze een van deze documenten vragen om u te identificeren:

  • Het nationale paspoort of de identiteitskaart (met foto);
  • In afwachting daarvan, andere documenten afgeleverd door Belgische of buitenlandse autoriteiten;
  • Een bewijs van inschrijving in het Vreemdelingenregister, zoals een elektronische verblijfskaart A, B, C, D, E, E+, F, F+;
  • Als u omwille van uw verblijfsstatus niet over een dergelijk bewijs beschikt, kan u ook aan de hand van een ander geldig, door de Belgische openbare overheden uitgereikt document worden geïdentificeerd;
  • De documenten afgeleverd volgens verblijfsstatus in België en bijlagen opgesomd in het KB van 8 oktober 1981 (zoals het attest van immatriculatie, de bijlagen 15, 26, 25 en 35). Vaak zal de bank daarnaast nog andere bewijzen vragen;
  • Een kopie van uw paspoort of identiteitskaart, als u ook andere bewijsstukken hebt.

De geldigheidstermijn van deze documenten mag niet verstreken zijn. Als de geldigheidstermijn verstrijkt, kan de bank vragen dat u een nieuw geldig document komt voorleggen. Banken kunnen bepaalde zaken over uw identiteit nagaan bij het Rijksregister.

In de praktijk zien we dat banken vaak zeer streng zijn bij het opvragen van deze documenten.  

3. Wat kan ik doen als de bank een gewone bankrekening weigert?

Vraag na bij het bankfiliaal waarom de bankrekening geweigerd wordt. Een schriftelijke weigering kan helpen.

Krijgt u geen antwoord, dan kunt u een klacht indienen bij de klantendienst bij het hoofdfiliaal van de bank. Ofwel doet u dat via hun online klachtenformulier of u stuurt zelf een klacht per mail.  U vindt hier een voorbeeld van een klacht.

§§§ Meneer/Mevrouw §§§ is naar de §§§§ bank gegaan.

Die heeft zonder een reden te geven/omwille van die reden geweigerd om een basisbankrekening te openen, in strijd met wat de wet voorschrijft. 

Kunt u contact opnemen met de bank, opdat de basisbankrekening alsnog zo snel mogelijk wordt geopend?

Dank bij voorbaat.

Blijft de bank weigeren en krijgt u geen motivering, dien dan een klacht in bij de bank en bij Ombudsfin.

Als de bank blijft weigeren, vraag dan een basisbankrekening.

4. Wat te doen als u denkt dat u wordt gediscrimineerd?

Denkt u dat u gediscrimineerd wordt op basis van een van de discriminatiegronden waarrond de wet bescherming voorziet?

  • Lees de volgende tips om bewijzen voor die discriminatie te verzamelen.
  • Meld de discriminatie bij Unia of stel uw vragen via het meldingsformulier.

5. Kan de bank mijn rekening blokkeren of bepaalde verrichtingen blokkeren?

Banken moeten waakzaam zijn voor eventueel malafide financiële transacties. Daardoor kunnen zij ...

  • individuele verrichtingen blokkeren, waaronder overschrijvingen …;
  • vragen dat klanten hun (identiteits)gegevens actualiseren, bijvoorbeeld de verlenging van een verblijfskaart voorleggen;
  • een bankrekening blokkeren. 

6. Wat kan ik doen als mijn bankrekening geblokkeerd wordt? 

Het is raadzaam om de definitieve goedkeuring van het hoofdkantoor af te wachten in verband met uw identiteits- of verblijfsdocumenten vóór u uw eerste verrichting doet met de bankrekening.

Als de bank uw rekening of een bepaalde verrichting blokkeert, neem dan onmiddellijk contact op met de hoofdzetel van de bank. U kan die bereiken via de klantendienst.

Het gebeurt ook dat banken pas na een erg lange periode een bankrekening afsluiten. Meestal geeft de bank geen precieze motivering waarom de rekening stopgezet wordt. Banken zijn niet verplicht om het afsluiten van een bankrekening te motiveren.

C. Meer info over basisbankdienst