Het eerste deel van deze katern bevat de recentste cijfers over gezinshereniging, met name de gegevens over visa lang verblijf en die over eerste verblijfstitels die om familiale redenen werden afgegeven.

Gezinsmigratie vormt het voornaamste motief voor de toekenning van visa lang verblijf in 2022. Met 15.941 toekenningen vertegenwoordigt dat motief liefst 43% van alle toegekende visa lang verblijf (zie ook de katern Toegang tot het grondgebied 2023).

In 2022 is het aantal visa dat aan Afghanen werd toegekend voor gezinshereniging gedaald, terwijl het aantal dat aan Palestijnen werd toegekend is gestegen, vooral dan in het kader van gezinshereniging met begunstigden van internationale bescherming. Die laatsten zien hun aantallen voor het tweede jaar op rij verdubbelen en vertegenwoordigen in 2022 40% van deze categorie.

Myria buigt zich over de kosten van de procedure voor gezinshereniging en stelt daarbij vast dat ze een reëel obstakel kunnen vormen voor gezinnen en zo afbreuk kunnen doen aan het recht op gezinshereniging. Voor begunstigden van internationale bescherming en hun gezinnen zijn deze kosten des te zwaarder omdat die doorgaans ontstaan wanneer de begunstigde zijn of haar land van herkomst is ontvlucht in moeilijke omstandigheden. Om gunstigere voorwaarden te genieten, moet de visumaanvraag bovendien tijdig worden ingediend, vaak wanneer de begunstigde zich nog niet professioneel heeft kunnen integreren.

Het opstarten van een procedure voor gezinshereniging brengt drie soorten kosten met zich mee: kosten die door lokale overheden worden opgelegd om de documenten te verkrijgen die voor de procedure vereist zijn, kosten die door de Belgische overheid worden vastgesteld om de kosten van de verschillende instanties te dekken, en tot slot reiskosten naar de diplomatieke post en naar België zodra het visum is toegekend.

Terwijl de kosten die door de lokale overheden worden opgelegd en de reiskosten sterk kunnen verschillen van land tot land, zijn de kosten die worden opgelegd door de Belgische overheid vast, talrijk en samen goed voor een groot aandeel van de kosten die gezinnen moeten dragen: dienstverleningskosten van de externe dienstverlener, consulaire kosten, legalisatiekosten, kosten voor de certificering van vertalingen, kosten voor eensluidende afschriften en kosten voor DNA-tests, indien die vereist zijn.  

Er is een gebrek aan transparantie over wat deze kosten precies dekken en over de manier waarop ze worden berekend. De richtlijn inzake gezinshereniging belet de autoriteiten wel niet om van begunstigden van internationale bescherming of hun gezin de betaling van administratieve vergoedingen of de naleving van bepaalde vereisten te vragen om aan te tonen dat aan de voorwaarden voor gezinshereniging is voldaan. Maar deze vergoedingen en vereisten mogen niet onevenredig zijn en tot gevolg hebben dat er een obstakel wordt gecreëerd voor de doelstellingen van de richtlijn en dat grondrechten van de Unie worden geschonden, zoals het recht op eerbiediging van het gezins- en familieleven of het hoger belang van het kind.

Myria nodigt de Belgische autoriteiten uit om meer transparantie aan de dag te leggen over de manier waarop de vergoedingen worden vastgesteld die de instanties aanrekenen in de verschillende fases van de procedure voor gezinshereniging, om een evenredig verband tussen de gevraagde bedragen en de gemaakte kosten te garanderen.

Volgens Myria zouden begunstigden van internationale bescherming en hun gezin ook moeten worden vrijgesteld van de betaling van de kosten bij de diplomatieke posten en de externe dienstverleners, zoals al het geval is voor de betaling van de administratieve bijdrage of voor andere categorieën van vreemdelingen.  

Tot slot is Myria van mening dat de instanties rekening moeten houden met de totale kosten die de gezinnen moeten dragen bij de procedure voor gezinshereniging, en met de moeilijkheden die zij ondervinden om deze kosten te dekken. En dat bijvoorbeeld door meer flexibiliteit te bieden in de verschillende fases van de procedure en door zich rekenschap te geven van wat elke formaliteit of vereiste concreet impliceert voor het recht op een gezinsleven.