De middelen die worden toegekend aan de alternatieven voor detentie moeten bijgevolg worden versterkt en er moet een regelmatige en transparante evaluatie van die alternatieven worden uitgevoerd om eventuele verbeteringen mogelijk te maken. In alle administratieve beslissingen die betrekking hebben op minderjarige vreemdelingen, moeten de eenheid van het gezin en de belangen van het kind worden gewaarborgd.

Artikel 74/9 van de vreemdelingenwet staat de detentie van minderjarigen in een gezin in gesloten centra toe voor een zo kort mogelijke periode, op voorwaarde dat de plaats is aangepast aan de noden van gezinnen, een begrip dat niet nader werd bepaald. België werd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens al herhaaldelijk veroordeeld voor de opsluiting van minderjarigen in gesloten centra die als onaangepast werden beoordeeld.

Op dit ogenblik worden gezinnen met kinderen soms nog voor een korte periode vastgehouden in een gesloten centrum, ofwel bij hun aankomst aan de grens in een luchthaven – met het oog op een terugdrijving, of voor de overdracht naar een terugkeerwoning – ofwel vóór hun gedwongen verwijdering. Zo werden in 2015 25 gezinnen met 34 minderjarigen vastgehouden enkel en alleen in het Centrum Caricole, zonder langs een terugkeerwoning te passeren, voor hun terugdrijving. 54 gezinnen met 86 minderjarigen die zowel in het Centrum Caricole werden vastgehouden voordat ze in een terugkeerwoning werden geplaatst of nadat ze van een terugkeerwoning werden overgeplaatst met het oog op hun verwijdering.

Het project voor de bouw van nieuwe woonunits voor gezinnen in het gesloten centrum 127bis heeft tot doel om een aangepaste structuur in te richten voor de detentie van gezinnen met minderjarige kinderen. Myria heeft al zijn bezorgdheid geuit over dit bijzonder verontrustende project.

In zijn recente algemene beleidsnota bevestigt de staatssecretaris voor Asiel en Migratie zijn plannen om die woonunits voor gezinnen te voorzien waarvan de inplantingswerken gerealiseerd zouden moeten zijn in de loop van 2007. In november 2015 werd een nieuwe aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning ingediend, nadat een akkoord werd bereikt met de exploitant van de luchthaven. Het is het uitdrukkelijke doel om die units uitsluitend als ultiem middel te gebruiken. De gezinnen zouden in eerste instantie de mogelijkheid krijgen om vrijwillig te vertrekken, vervolgens zouden ze worden ondergebracht in een terugkeerwoning en pas daarna, als sanctie, in die woonunits voor gezinnen in het gesloten centrum 127bis met het oog op hun gedwongen verwijdering. Er zouden opvoeders, leerkrachten en coaches aanwezig zijn. Myria blijft de verdere uitvoering van dit project aandachtig opvolgen, net zoals de waarborgen dat de rechten van het kind gerespecteerd worden.

We herinneren eraan dat België zich door de ratificatie van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) ertoe heeft verbonden om van de belangen van het kind de eerste overweging te maken bij alle maatregelen betreffende kinderen, een beginsel dat trouwens ook in de Belgische Grondwet is verankerd.

Talrijke specialisten zijn het er echter over eens dat detentie "verwoestende gevolgen heeft voor kinderen" en dat detentie "zelfs van zeer korte duur en onder relatief humane omstandigheden" op korte of lange termijn ernstige en traumatiserende gevolgen kan hebben "op de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de kinderen".

In 2012 werd de campagne End immigration detention of children gelanceerd, met de steun van talrijke internationale organisaties. Verscheidene nationale en internationale instanties hebben zich uitgesproken voor een beëindiging van de administratieve detentie van migrantenkinderen en vinden dat detentie nooit in overeenstemming is met hun belangen. De Raad van Europa en het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties herbevestigen dit principe en bevelen aan om wetten uit te vaardigen die de aan immigratie gerelateerde detentie van kinderen verbieden. De Speciale Rapporteur over de mensenrechten van migranten van de Verenigde Naties is van oordeel dat de detentie van migrantenkinderen eveneens een schending kan betekenen van hun recht om niet te worden bestraft op grond van de activiteiten van hun ouders. In zijn rapport van 2015, verklaart de Speciale Rapporteur over foltering van de Verenigde Naties dat de detentie van kinderen op grond van het verblijfsstatuut van hun ouders nooit in het belang van het kind is en een onmenselijke en vernederende behandeling kan vormen. Wanneer de belangen van het kind het behoud van de eenheid van het gezin vereisen, moet het gebod om een kind niet van zijn vrijheid te beroven dus worden uitgebreid tot zijn ouders en houdt dit in dat de overheid alternatieve maatregelen moet nemen voor het hele gezin.

De Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa heeft, naar aanleiding van zijn bezoek aan België in september 2015, de Belgische regering aangespoord "om niet opnieuw aan te knopen met de praktijk om gezinnen met kinderen op te sluiten". Hij heeft zich ervoor uitgesproken om in de wet een verbod op de administratieve detentie van kinderen op te nemen.

Myria beveelt dus aan om het verbod op de detentie van kinderen in gesloten centra in de wet vast te leggen, aangezien die praktijk in strijd wordt geacht met de belangen van het kind. De middelen die worden toegekend aan de alternatieven voor detentie moeten bijgevolg worden versterkt en er moet een regelmatige en transparante evaluatie van die alternatieven worden uitgevoerd om eventuele verbeteringen mogelijk te maken. In alle administratieve beslissingen die betrekking hebben op minderjarige vreemdelingen, moeten de eenheid van het gezin en de belangen van het kind worden gewaarborgd.

Tot slot herinneren we eraan dat de wet weliswaar de detentie van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV’s) verbiedt, maar dat er een uitzondering op dit principe is voorzien voor personen die zich aan de grens aanbieden en voor wie er twijfel bestaat over hun leeftijd. Die bepaling gaat in tegen de normen die worden voorgeschreven door het Comité voor de Preventie van Foltering en ook door de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa. Myria herhaalt zijn aanbeveling: wanneer er twijfel bestaat over de minderjarigheid, moet een NBMV tot bewijs van het tegendeel als een minderjarige worden behandeld.

Geüpdatet uittreksel van het hoofdstuk Terugkeer, detentie en verwijdering van het rapport Migratie in cijfers en in rechten 2016. Consulteer de pdf voor een versie met alle juridische referenties.