Traditiegetrouw is gezinshereniging goed voor een aanzienlijk aandeel van de migratiebewegingen naar België, zo ook in 2021. Myria geeft in deze katern een overzicht van de recentste cijfergegevens ter zake en gaat in op de (nasleep van de) COVID-19-crisis. Het licht ook zijn beleidsadviezen toe over specifieke thematieken, zoals het gebrek aan faciliterende maatregelen voor gezinshereniging na de machtswissel in Afghanistan, de algemene moeilijkheden voor vluchtelingenfamilies om hun aanvraag gezinshereniging in te dienen, het gebrek aan een wettelijk kader bij gezinshereniging voor ouders van kinderen met een verblijfsrecht in België, en de kwestie van de geldigheid van visa.

2021 was een bewogen jaar, waarin Myria en andere ondersteunende organisaties een groot aantal meldingen en vragen om ondersteuning of begeleiding kregen in Afghaanse dossiers. Na de machtsovername door de taliban in augustus 2021 werd het bijzonder moeilijk voor familieleden van Afghanen om de vereiste documenten bijeen te krijgen en een aanvraag voor gezinshereniging of voor een humanitair visum in te dienen. Myria publiceerde daarover een omvattende nota en brengt die in de katern onder de aandacht.

De moeilijkheden om een aanvraag gezinshereniging in te dienen gelden niet uitsluitend voor Afghanen. Het gezinsherenigingstraject voor vluchtelingenfamilies is in het algemeen vaak moeilijk en complex door hun bijzondere situatie, de genoemde moeilijkheden om documenten te verzamelen, maar ook de problemen omwille van de procedure zelf. Zo moet een aanvraag voor gezinshereniging of voor een humanitair visum in de praktijk in persoon gebeuren bij de (externe dienstverleners van) de diplomatieke post. Dat leidt tot lastige en dure reizen naar de post en gaat gepaard met veiligheidsrisico’s. Dat geldt in het bijzonder voor bepaalde profielen en nationaliteiten die derhalve benadeeld zijn, zoals alleenstaande vrouwen die moeten reizen door Afghanistan. In de procedure spelen ook leeftijds- of andere termijnen, en die dreigen te verstrijken door de gestelde moeilijkheden. Zo moet de aanvraag gezinshereniging worden ingediend op de post in het buitenland binnen de twaalf maanden na de erkenning van de vluchtelingenstatus. Anders moet de vluchteling onder meer voldoen aan een inkomstenvoorwaarde om zijn recht op gezinshereniging nog uit te kunnen oefenen. Wanneer de termijnen niet gehaald worden, wordt er geval per geval beoordeeld of de laattijdige indiening door overmacht kan worden aanvaard. Dat leidt tot een hoge werklast voor de administratie en rechtsonzekerheid voor de aanvragers.

Indien de indiening van de aanvraag voor vluchtelingenfamilies niet gefaciliteerd wordt, is voor Myria het recht op gezinshereniging niet voldoende realiseerbaar. Een vereenvoudiging, zoals in de buurlanden, kan door: de indiening van de aanvraag in België (door de referentiepersoon) mogelijk te maken, en/of een laagdrempelige schriftelijke of digitale indiening bij de diplomatieke post of DVZ. Dat vereist geen wetswijziging.
Myria pleit daarnaast voor de organisatie van professionele ondersteuning van aanvragers. Samen met UNHCR vraagt Myria ook al jaren om deze specifieke doelgroep permanent vrij te stellen van de materiële voorwaarden.

De staatssecretaris voor Asiel en Migratie kondigde eerder aan een statuut gezinshereniging uit te werken voor ouders die hun minderjarige kind met internationale bescherming begeleiden in België. In het verleden kregen de begeleidende ouders vaak zelf een status internationale bescherming, maar na een beleidswijziging van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) in 2019 is dat niet langer het geval. Sindsdien was de ouder aangewezen op de weinig omkaderde procedure inzake humanitaire regularisatie, wat volgens Myria niet het geschikte kanaal is.
Myria verwelkomt dan ook het initiatief om een wettelijke regeling te treffen voor deze groep, maar wijst erop dat er bij een dergelijke regeling ook rekening moet worden gehouden met de eventuele andere ouder die nog in het buitenland is. Terwijl zij vóór 2019 de waarborgen genoten van een recht op gezinshereniging met een echtgeno(o)t(e) met internationale bescherming, is dat nu niet langer het geval.

Myria brengt een breder advies uit, waarin het pleit voor een algemene omkadering in de wet van het recht op een gezinsleven voor ouders van een minderjarige derdelander met een geldig verblijfsrecht. In heel wat situaties rest ouders nu geen andere mogelijkheid dan een aanvraag humanitaire regularisatie (vanuit België), of een humanitair visum (vanuit het buitenland).

43% van alle visa lang verblijf werd toegekend in het kader van gezinshereniging. Het gaat om 15.317 toekenningen in 2021. Na een daling tijdens het COVID-jaar 2020 steeg dat aantal met 29% in 2021. Voor gezinshereniging met een begunstigde van internationale bescherming werden er 2.977 visa toegekend in 2021. In ruim de helft van de gevallen hebben deze begunstigden ofwel de Syrische nationaliteit (33%) of zijn ze van Palestijnse afkomst (21%). In schril contrast tot deze stijgingen staat de scherpe daling van het aantal Afghaanse begunstigden (iets minder dan 12% van deze visa in 2021).