De omvang, de samenstelling en de verdeling van de bevolking met een vreemde nationaliteit die momenteel in België aanwezig is, weerspiegelen zowel de gewestelijke culturele bijzonderheden binnen dit land als de Belgische immigratiegeschiedenis. Wat de migratiebewegingen van vreemdelingen naar en vanuit België betreft, zorgen burgers van de Europese Unie (EU) onverminderd voor de omvangrijkste stromen. Uit de structuur per leeftijd van die migraties komen de jongvolwassenen als grootste groep naar voren. Als Myria de wettelijke verblijfsredenen van de immigranten analyseert, stelt het dan weer aanzienlijke verschillen vast in de migratieprofielen bij EU-burgers en onderdanen van derde landen. In tegenstelling tot de migraties van vreemdelingen blijft het migratiesaldo van de Belgen negatief, met hogere aantallen emigraties dan immigraties.

Onderdanen van de landen van de Schengenzone of van de Europese Economische Ruimte hebben geen visum nodig om toegang te krijgen tot het Belgische grondgebied, in tegenstelling tot de burgers van de meeste andere landen. De EU-lidstaten beslissen wie wordt onderworpen aan de visumplicht kort verblijf, in het kader van een gemeenschappelijk Europees visumbeleid. De visa lang verblijf daarentegen behoren tot de nationale bevoegdheden. Myria stelt in deze katern de kerncijfers voor inzake de visa kort en lang verblijf die België in 2019 heeft afgegeven. Ook is hier een update opgenomen omtrent humanitaire visa op basis van de jongste cijfers.
Wat het Europese niveau betreft, behandelt Myria de herziening van de Europese Visumcode en de wetgeving rond de Schengengrenscode. Specifiek voor het Belgische niveau toont Myria de impact van het nieuwe Scheepvaartwetboek op de situatie van verstekelingen, om daarna kort het Controleorgaan op de politionele informatie (COC) voor te stellen.
Een afsluitende externe bijdrage gaat in op de Schengenzone, die onder druk staat sinds de Europese migratiecrisis van 2015 en de COVID-19-pandemie.

In deze katern worden de cijfers en de profielen onder de loep genomen van zowel verzoekers om bescherming als personen die de vluchtelingenstatus hebben gekregen of subsidiaire bescherming genieten. Een analyse van een reeks trends en uitdagingen (internationale rechtspraak, impact van de COVID-19-crisis op asiel en opvang) maakt dat plaatje compleet. Afsluitend worden ook twee andere kwetsbare groepen besproken: de staatlozen en de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. 

Familiale redenen vormen sinds lang de voornaamste weg voor legale migratie naar België. Deze katern bevat de jongste cijfers die beschikbaar zijn over gezinshereniging. Daarvoor zijn twee soorten gegevens gebruikt: over visa en over eerste verblijfstitels. In het tweede luik worden de recentste juridische ontwikkelingen behandeld. Grote wetswijzigingen waren er in 2019 niet. Wel hebben de volksvertegenwoordigers verschillende wetsvoorstellen ingediend en besproken. Soms werd Myria op die zittingen uitgenodigd. Tijdens deze debatten stond migratie om familiale redenen opnieuw centraal. Bovendien heeft de rechtspraak een aantal belangrijke ontwikkelingen gekend die een impact hadden op het recht op gezinshereniging en het recht op een gezinsleven. 

Economische migratie naar België zit de jongste jaren - afgaand op meerdere indicatoren - in de lift. Deze migratiestromen komen vooral uit de Europese Unie. Dankzij het vrij verkeer van werknemers zijn er voor Europeanen soepelere voorwaarden inzake toegang tot het grondgebied, tot verblijf en tot arbeid. Voor gedetacheerde personen gelden andere regels. Deze werknemers die tewerkgesteld zijn in een andere EU-lidstaat worden tijdelijk naar België gestuurd om er een dienstverleningsovereenkomst uit te voeren, en dat in het kader van het vrij verkeer van diensten. In deze katern komt Myria ook terug op sleutelelementen van de Socio-economische monitoring die gepubliceerd werd door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en Unia, en waaraan Myria eveneens heeft bijgedragen.

De machtigingen tot verblijf om humanitaire en medische redenen worden voorgesteld, zowel op basis van de kerncijfers van 2019 als in het licht van de jongste evoluties binnen het recht op dit gebied. In beginsel heeft het lid van de regering dat bevoegd is voor Asiel en Migratie een discretionaire bevoegdheid inzake de humanitaire procedure. In de praktijk beslist de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). De jongste jaren is het aantal personen dat geregulariseerd is om humanitaire redenen licht gestegen, al blijven deze cijfers beperkt. De machtiging tot verblijf om medische redenen van haar kant is dan weer een vorm van internationale bescherming. Het aantal personen dat in die omstandigheden is geregulariseerd is in 2019 verder gedaald ten opzichte van de voorbije jaren.

De Belgische nationaliteit wordt verworven door toekenning of door verkrijging. Dat is geregeld in het Wetboek van de Belgische nationaliteit (WBN). De toekenning verloopt automatisch en gebeurt meestal bij minderjarigen. Die worden Belg door afstamming, adoptie of omdat ze in België zijn geboren. De verkrijging verloopt via twee procedures: hoofdzakelijk via verklaring, de procedure via naturalisatie is veeleer zeldzaam. In deze katern analyseert Myria de cijfers en gaat het dieper in op een reeks recente kwesties, met name de interpretatie van “gewichtige feiten eigen aan de persoon” die via de rechtspraak beletten dat iemand Belg wordt. Tot slot volgt een pleidooi voor procedurele aanpassingen omwille van de COVID-19-crisis.