Advies over wetsvoorstel verblijfsvoorwaarde voor inkomensvervangende tegemoetkoming
Sommige personen met een handicap kunnen recht hebben op een inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) om (een deel van) het inkomen te compenseren dat ze door hun handicap niet kunnen verdienen. Een nieuw wetsvoorstel wil nu extra voorwaarden opleggen om aanspraak te maken op de IVT. Daarvoor zouden mensen minimum 5 jaar onafgebroken in België moeten verblijven en zijn ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente. Myria, Unia en het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM) hebben, voor het eerst, een gezamenlijk advies overgemaakt aan de Kamer over dit wetsvoorstel dat zij in strijd achten met de Grondwet en de internationale mensenrechten.
Rechten van kwetsbare mensen beschermen
Het recht op sociale bijstand en recht op inclusie van personen met een handicap wordt gegarandeerd door de Grondwet en mag niet zomaar worden ingeperkt. In 2020 vernietigde het Grondwettelijk Hof al een wet die een verblijfsvoorwaarde van 10 jaar wilde invoeren. Het huidige wetsvoorstel geeft onvoldoende rechtvaardiging waarom een verblijfsvoorwaarde van 5 jaar wel gerechtvaardigd zou zijn. En dat terwijl een extra sterke rechtvaardiging net vereist is aangezien het gaat om mensen die zich in een situatie van meervoudige kwetsbaarheid bevinden, gebaseerd op hun handicap, hun verhoogde armoederisico en, in voorkomend geval, hun verblijfsstatus.
Volgens Myria, Unia en het FIRM is het wetsvoorstel daarnaast in strijd met de volgende internationale normen:
- Artikel 28 (sociale bescherming) en artikel 18 (vrijheid van verplaatsing) van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap;
- Artikel 14 van het EVRM en de artikelen 10 en 11 van de Grondwet (verbod van indirecte discriminatie);
- Artikel 13 van het Herziene Sociaal Handvest van de Raad van Europa (recht op sociale bijstand) en artikel 9 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (recht op sociale zekerheid);
- Het beginsel van het vrij verkeer van EU-burgers zonder dat dit evenwel gerechtvaardigd is vanuit het oogpunt van “risico’s voor verstoring van het evenwicht van het socialezekerheidsstelsel”, zoals het HvJ vereist.