De NPM moet een aantal kenmerken hebben:

• Onbeperkte toegang tot alle plaatsen van detentie (art. 4 en 20 OPCAT);

• Onafhankelijkheid bij het uitoefenen van functies en wat betreft personeel (art. 18 OPCAT); • Brede expertise (art. 18 OPCAT);

• Functies (art. 19 OPCAT): o Regelmatig de situatie onderzoeken van personen die van hun vrijheid beroofd zijn; o Aanbevelingen doen; o Voorstellen en opmerkingen indienen over bestaande wetgeving of wetsontwerpen ter zake.

• Toegang tot informatie, documenten, de mogelijkheid hebben om persoonlijke interviews (art. 20 OPCAT).

De Principes van Parijs moeten in aanmerking worden genomen en de nodige middelen moeten worden toegewezen door de participerende staat.

De meeste Europese landen hebben de OPCAT geratificeerd. België ondertekende op 24 oktober 2005 dit protocol, echter zonder er gevolg aan te geven.

De Kamer heeft uiteindelijk op 19 juli 2018 een wetsontwerp inzake de bekrachtiging van de OPCAT goedgekeurd.

De OPCAT bepaalt dat de NPM uiterlijk een jaar na de inwerkingtreding of bekrachtiging van de OPCAT moet worden ingevoerd.

Meer in het bijzonder wat betreft de kwestie van de administratieve aanhouding van vreemdelingen, moet de controle ervan dus elke plaats/tijd van administratieve detentie omvatten, namelijk gesloten centra, terugkeerhuizen, maar ook havens, luchthavens, gevangenissen, cellen, het retourproces in zijn geheel, etc.

Probleem:

De afwezigheid van een onafhankelijk controlemechanisme over detentie heeft nadelige gevolgen voor de rechten van de aangehoudenen. Geen enkel orgaan heeft een toezichthoudende rol over hun detentievoorwaarden. Zulke preventieve monitoring heeft invloed op het voorkomen van foltering en onmenselijke en vernederende behandeling. Internationaal onderscheidt België zich van andere Europese staten, waarvan de meeste deze conventie hebben geratificeerd.

Myria beveelt aan het facultatieve protocol bij het Verdrag tegen foltering (OPCAT) te ratificeren en een nationaal preventiemechanisme in te voeren dat voldoet aan het vereiste onafhankelijkheidscriterium en professionalisme. Dit mechanisme moet alle detentieplaatsen kunnen controleren, inclusief de administratieve detentie van vreemdelingen.